Góðan daginn

Vinur minn sendi mér bréf í dag þar sem hann kvartar yfir því að honum sé það ófært að skrifa grein gegn einkarekstri í heilbrigðiskerfinu. Orsakar ófærðar sinnar rekur hann til þess að allt sem hann skrifi gegn hinni kapítalísku stefnu hljómi eins og það sé 25 ára gamalt.

Og ég tel að þetta sé rétt hjá honum. Það er næsta ómögulegt að skrifa gegn kapítalsimanum (vilji maður það) þar sem umræðan hefur överið efnahagsvædd. Með því á ég ekki við að þetta sé eitthvað miðstýrt plott hægri manna og kapítalista, heldur hitt að kapítalisminn þurfti svo lengi að berjast fyrir tilveru sinni að þegar han varð svo loks ofaná þá var orðræðan orðin algerlega einhliða.

Ég er á því að kapítalisminn sé besta samskiptakerfi vöruskipta sem við eigum. Það þarf ekki að þýða að það sé líka besta samskiptakerfið þegar að mannlegum samskiptum kemur, þegar að tilfinningamálum á samfélagslegum grundvelli kemur, þegar þetta snýst um það sem hagkerfið nær ekki utan um.

Kannski þurfum við að hætta að berjast fyrir kapítalismanum og meðtaka hann eins og hann birtist (sem þýðir ekki að við eigum að hætta að bæta hann og lagfæra) og með því þá að opna fyrir önnur kerfi mannúðlegri samskipta til þess að ræða það sem ekki er hægt að telja í krónum og aurum.

Meðal annars heilbrigðiskerfið...

Þorleifur
Ísland

Góðan daginn

Í dag kemur ný grein inn á mittleikhus síðuna mína. Þetta er frekari umfjöllun og hugleiðingar um stöðu leikhússins í hinu kapítalíska umhverfi.

Sjá hér

------------

Nú berast fréttir frá Saudí Arabíu um að naugunarfórnarlaminu unga, sem dæmd var til fangelsisvistar og svipuhögga, hafi verið þyrmt. Þetta er í sjálfu sér ánægjulegt en tekur ekkert frá þeim óhuggulegu forsendum sem lágu að baki dómnum til þess að byrja með.

Hún var dæmd fyrir það að vera á ferli með ókunnugum manni þegar þau voru gripin og þeim báðum nauðgað. Reyndar kom svo í ljós að hinn "ókunnugi maður" var fyrrum kærasti hennar og hún var á staðnum í þeim tilgangi að ná aftur myndum sem hann hafði tekið af henni, hún var nefnilega að fara að gifta sig.

Þetta segir manni að í Saudí Arabíu eins og annars staðar leika ung pör sér, sumir með því að fara í búninga og aðrir með því að taka myndir. En líklega má leiða að því líkur að alvarlegra sé litið á slíkar myndir komi þær út (t.d á internetinu) í Saudi en annars staðar. Og þó svo að líta megi á þetta sem ákveðið skref í frjálsræðisátt hjá parinu fyrrvernadi, þá í raun var um afar skynsamlega aðgerð að ræða hjá umræddri stúlku.

Einnig vekur það athygli mína að ekkert hefur verið fjallað um það að drengnum var líka nauðgað. Í Saudi Arabíu liggur allt að dauðarefsingu við nauðgunarbrotum og einnig við samkynhneigð.. Þegar þetta tvennt kemur saman þá hlýtur nauðgarinn heldur betur að sjá sæng sína útbreidda.

En hvergi er minnst á þetta. Þannig líklega hafa sömu fordómar og sjá samkynhneigð sem dauðasynd bjargað nauðgurunum, enda vandræðalegt fyrir stjórnvöld að dæma menn fyrir samkynhneigðar nauðganir í landi þar sem samkynhneigð á ekki að vera til staðar.

Út af fyrir sig er það gott að þetta mál komst upp, sýnir að fjölmiðlar eru rétt farnir að gróssera í landinu og harðstjórnin getur ekki haldið aftur af öllum fréttum (eins og N-Kóreu). En á sama tíma hlýtur maður að spyrja sig um þær þúsundir og tugþúsundir kvenna sem eru nauðgað og barðar og misnotaðar í landinu og komast aldrei undir kastljós fjölmiðla. Mun þetta bæta stöðu þeirra? Er þrýstingurinn nógur til að svo geti orðið? Mun svona pr fíaskó sjá til þess að einræðisherrarnir hugsi sig tvisvar um og fari að vinna að bættri stöðu kvenna? Mér er það að gefinni reynslu til efs.

Maður hlýtur einnig að spyrja sig um örlög þessarar stúlku. Nú tel ég nokkuð líklegt að giftingin hafi ekki gengið í gegn enda hefur hún verið svipt hreinleikanum. Hún býr líklega við stöðugar hótanir enda gengur framferði hennar gegn hinni opinberu stefnu (og hinni trúarlegu stefnu þar sem konur eiga að halda sig heima og sitja í aftursætinu), efnahagsleg framtíð hennar er einnig heldur dapurleg enda mega ógiftar konur ekki vinna. Og þetta í ofanálaf við það að vera nauðgað 14 sinnum af 7 mönnum.

Hvað um lögfræðinginn hennar sem sviptur var lögfræðiréttindunum fyrir það að neita að sætta sig við málsmerðferðina? Hver er hans framtíð?

Og hvað varð um fyrrum kærastan sem var nauðgað? Hvar fær slíkur drengur vinnu? Talar nokkur við hann?

Ef fjölmiðlar vilja hafa raunveruleg áhrif (og laga frekar en skemma) þá verða þeir að halda áfram að flytja fréttir af þessu máli, verða þeir að rannsaka hag kvenna í Saudí Arabíu almennt og opna augu vesturheims fryrir raunverulegu ástandi í þessu "bandalagsríki" vestursins. Fjölmiðlar mega ekki skilja þetta hugrakka fólk eftir - eitt - andspænis ríki og kirkju eigin lands.

Þetta mál leiðir einnig hugann rétt einu sinni að því harðræði sem ríkir í Saudi Arabíu. Saudi Arabía hefur lofað bót og betrum árum saman, lofað að einhverskonar lýðræði sé handan hornsins en alltaf gengið á bak orða sinna. Þetta tilbúna ríki heldur þegnum sínum í heljargreipum og ef ekki væri fyrir olíuna og vinskapinn hennar vegna við valdhafa heimsins þá væri þessi stjórn þarna löngu fallinn. Sýnir enn einu sinni fram á það að gríðarlegar náttúrulegar auðlyndir geta verið góðar fyrir efnahag hinna fárru en leitt skelfingu yfir þjóðina sem hinir fáu stjórna.

Þorleifur
Ísland

Góðan daginn

Fyrst vil ég hrósa Morgunblaðinu fyrir það hversu áberandi leikhúsin eru í blaðinu. Þetta er óumdeilanlega mikill styrkur fyrir leikhúsin og sýnir þetta að Morgunblaðið sýnir þessari listgrein mikin og góðan skilning.

Og því tengdu.

Nú voru að koma af því fréttir að leikhúsfólk og tónlistarmenn eru verst borguðu starfsmenn ríkisins. Það er af sem áður var. Upphaflega var nefnilega stefnan að laun leikara fylgdu háskólakennurum.

Flestir eru nú á því að listir og menning séu það sem skilgreina samfélög. Þegar maður skoðar menningarsöguna þá eru það listirnar og stríðin sem lifa tímans tönn, búrókratarnir og viðskiptamógúlarnir falla í gleymskunnar dá.

Þess vegna er staða listamanna á Íslandi í dag stóralvarlegt mál. Það er ekki hægt að lifa á þeim tekjum sem bjóðast í þessum geira. Laun eru skýrasti mælikvarði mikilvægis starfsmanna og þegar launin eru svífirðileg þá segir það mikið um hvernig vinnuveitandinn metur starfsmenn sína.

Því er svo haldið fram að listamenn liggi á fyrirtækjum til þess að snappa styrki og er það rétt. En það er ekki gert af fégirnd heldur til þess að lifa af, til þess að koma verkum á framfæri, til þess yfirhöfuð að geta stundað þessa listsköpun. Listamenn þurfa að liggja á fyrirtækjum og vona að fyrirtækin sjái á þeim aumur svo þeir þurfi ekki að snúa sér að öðrum störfum. Taka ber þó fram að styrkir fyrirtækja (þó eru á þessu undantekningar) ná aldrei upp í nema lítin hluta uppsetningar leikverka.

Og staðan er mun verri hjá sjálfsstæðu leikhúsunum en hjá liststofnunum ríkisins. Þar vinna menn meira og minna fyrir ekki neitt, sem hver heilvita maður sér að getur aðeins gengið þegar menn eru fjölskyldulausir. Þegar fjölskyldurnar koma til þá leggjast menn í alls konar önnur störf til þess að draga björg í bú.

Mér er það til efs að nokkur leggi stund á nám í leiklist til þess að vera veislustjóri, lesa inn á auglýsingar eða syngja í coverböndum í brúðkaupum. Vissulega allt hlutir sem geta verið skemmtilegir en taka á sama tíma athyglina frá því sem listamaður "á" að vera að sinna - það er listsköpun sinni, samfélaginu til framdráttar.

Markaðssamfélagið er að mörgu leyti afar gott samfélagsfyrirkomulag en innan þess verður samfélagið að skilgreina hverju það finnst skipta máli og hvað ekki. Ef listirnar skipta það ekki máli þá verður svo að vera og íslenskt samfélag stendur fátækar eftir. Ef Íslands hins vegar lítur á listirnar sem hluta af sjálfsmynd sinni og telur það styrkja og styðja framrás samfélagsins þá verður að grípa til aðgerða og það strax.

Annars er hætta á að allir sem getu og áhuga hafa snúi sér að einhverju öðru - og verður það Íslands missir.

Bestu kv.

Þorleifur
Island